Norweski alfabet – wymowa

Przejrzenie norweskiego alfabetu i reguł wymowy różnych kombinacji liter w języku norweskim jest pierwszym tematem, którym zajmujemy się na naszych kursach języka norweskiego dla początkujących. Dzięki tej wiedzy już od pierwszych zajęć wiesz jak samodzielnie czytać nowe słowa oraz całe teksty w języku norweskim.

Norweski alfabet

Norweski alfabet nie różni się znacznie od alfabetu języka polskiego. Tak samo jak alfabet języka polskiego jest on zbudowany na podstawie alfabetu łacińskiego. Alfabet norweski zawiera 29 liter, w tym 3 specjalne litery Æ, Ø, Å. Alfabety języka norweskiego i duńskiego są takie same.

A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z, Æ, Ø, Å

Ciekawostka! Zwróć uwagę na pierwszą i ostatnią literę alfabetu. To co w języku polskim robimy od A do Z, w norweskim zrobimy od A do Å.

Norweski alfabet wymowa

Pomimo tego, że alfabet duński i norweski są identyczne, ich wymowa znacznie się od siebie różni. Dzieje się tak dlatego, że przez wieki bliskości geograficznej Szwecji i Norwegii, wymowa alfabetu sąsiadów znacznie zbliżyła się do siebie, podczas kiedy duński został oddzielony od swych dalszych (fonetycznie) kuzynów i obecnie, mimo podobieństwa do języka norweskiego, jest dla osób mówiących po norwesku, trudniejszy do zrozumienia niż język szwedzki.

Jesteście ciekawi różnicy? Sprawdźcie te dwa nagrania:

NORWESKI (z 3 wariantami r)

DUŃSKI

Teraz czas na praktykę.

Alfabet norweski z wymową znajdziesz na stronie Uniwersytetu w Trondheim. Wysłuchasz tam nagrań dźwięków poszczególnych liter alfabetu. Wejdź pod poniższy link, przeczytaj uważnie na głos wszystkie litery, zwracając szczególną uwagę na różnice pomiędzy literami:

A i Æ

I i Y

O i U

Æ, Ø i Å

Nie zapomnij później wrócić do tego artykułu! Dalej wytłumaczę Ci różnicę pomiędzy tymi wymienionymi, problematycznymi dźwiękami 🙂

Nagranie poszczególnych liter alfabetu -> ALFABET NORWESKI

Wymowa liter A i Æ

Jedna z najtrudniejszych par liter, wyjątkowo trudna dla polskiego ucha. Nie mając w naszym systemie dźwięków dwóch różnych liter a, mamy szczególne problemy, aby pamiętać o ich używaniu w mowie.

A

W przeciwieństwie do polskiego a, którego dźwięk tworzony jest przy zrelaksowanym języku, bezwładnie ułożonym wewnątrz jamy ustnej, norweskie a wypowiadamy wciągając język do tyłu jamy ustnej, w kierunku wnętrza gardła. Tym sposobem tworzymy dźwięk głębszy i niższy niż zwykłe polskie a.

Æ

Litera æ znajduje się na drugim końcu spektrum dźwięków a. Tworzymy je poprzez rozłożenie języka płasko w jamie ustnej, aż do momentu, w którym język ściśle przylega do wewnętrznej strony zębów. Dodatkowo otwieramy usta szeroko i otwieramy szeroko gardło, tworząc bardzo “otwarty” dźwięk a (myśl o żabie szerokoustnej :D).

Wróć teraz do wcześniejszego nagrania i porównaj te dwa dźwięki jeszcze raz.

Wymowa liter I i Y

Y

Norweski alfabet jest wyjątkowy wśród języków europejskich, gdyż zawiera wiele tzw. rundede vokaler, czyli zaokrąglonych samogłosek. Te samogłoski tworzy się z przodu aparatu mowy, tworząc tzw. dzióbek. Jedną z zaokrąglonych samogłosek jest litera y, która fonologicznie jest literą i wypowiedzianą z zaokrąglonymi ustami – dzióbkiem.

I

Litera i jest z drugiej strony wypowiadana z szerokim uśmiechem bez zaokrąglenia ust.

Teraz porównaj ponownie te dźwięki na stronie Uniwersytetu w Trondheim i sprawdź, czy potrafisz je powtórzyć.

Wymowa liter O i U

Kolejna para liter, w której wrócimy do pojęcia rundede vokaler. Oprócz zaokrąglenia ust, znaczenie będzie miała również pozycja języka.

O

Norweskie o wypowiadamy jak twarde polskie u, bez nadmiernego zaokrąglenia warg i w językiem spoczywającym na dnie jamy ustnej.

U

Norweskie u wypowiadamy miękko, z ustami zaciśniętymi w ciasny dzióbek i w językiem lekko uniesionym i przyciśniętym mocno do tyłu dolnego rzędu zębów.

Sprawdź te dźwięki i porównaj je z dźwiękami na stronie Uniwersytetu w Trondheim.

Wymowa liter Æ, Ø i Å

Do opracowania pozostały nam 3 specjalne litery alfabetu norweskiego.

Æ

Znamy już wymowę litery æ (pamiętasz, to a wypowiadane przez żabę szerokoustną).

Å

Ostatnia litera alfabetu – å, odpowiada zwykłemu polskiego dźwiękowi o.

Ø

A na deser pozostała norweska litera ø, być może najtrudniejsza w całym zestawie norweskich dźwięków. Litera ø jest fonetycznie podobna do litery e, przy czym jest jedną z zaokrąglonych samogłosek. Powiedz zatem e, zostaw język w tym samym miejscu, jedynie zmień kształt ust na dzióbek (UWAGA! nie będzie to ciasny dzióbek jak przy literze u, tylko luźniejszy, z większym horyzontalny otwarciem).

A teraz wróć do nagrania na stronie Uniwersytetu w Trondheim i spróbuj kilkakrotnie powtórzyć literę.

Alfabet norweski na klawiaturze

Wiesz gdzie znaleźć litery æ,ø i å na klawiaturze Twojego komputera? To proste 🙂 Pierwszym krokiem jest zainstalowanie norweskiej klawiatury na Twoim komputerze.

Instalacja norweskiej klawiatury

W tym celu (w komputerze z Windows 10) należy wejść w ustawienia -> data i godzina -> region i język -> dodaj język -> norsk (bokmål)

Jeśli wolisz, możesz oglądnąć film instruktażowy na podstawie instalacji klawiatury języka niemieckiego.

Jako właścicielka zwykłego laptopa, nie znam się na Mac’ach, ale znalazłam ten film instruktażowy na youtube, dzięki któremu dowiesz się jak zmienić klawiaturę na Mac’u, jeśli takowy posiadasz:

Litery æ,ø i å na klawiaturze

Oczywistym jest, że mimo zmiany klawiatury, Twoja fizyczna klawiatura się nie zmienia i będziesz musiał odnaleźć klawisze z literami æ,ø i å “w ciemno”. Znajdują się one w trójkącie, tuż obok przycisku ENTER.

Skrót klawiatury

W pierwszym nagraniu wymieniony jest ważny skrót klawiatury dla osób używających Windowsa. W naszym międzynarodowym życiu, często piszemy komunikujemy się w różnych językach jednocześnie. Choćby na facebooku mając kilka otwartych okienek rozmów, możemy rozmawiać po norwesku, polsku, a może nawet w innych językach jednocześnie.

Aby szybko przeskakiwać pomiędzy różnymi językami klawiatury musisz nacisnąć przycisk Windows (ten, który wygląda jak okno, na wysokości spacji) i przy pomocy spacji (tego długiego przycisku) przeskakiwać pomiędzy różnymi językami klawiatury.

Dzięki temu skrótowi możesz szybko przeskakiwać pomiędzy językami, kiedy tego potrzebujesz. Tego skrótu używam na przykład pisząc ten artykuł 🙂

Norweski alfabet małe litery

W obecnych czasach do komunikacji pisemnej używamy głównie komputera lub telefonu. Nawet egzaminy językowe czy egzaminy na uniwersytetach są w Norwegii przeprowadzane przede wszystkim na komputerze.

Jednak nadal nie możemy zapomnieć jak wyglądają specjalne norweskie litery w piśmie ręcznym.

Zwrócę szczególną uwagę na 4 samogłoski. Trzy z nich są zupełnie nowe, a czwarta jest w pisowni bardzo podobna do jednej z nowych samogłosek.

Mam nadzieję, że dzięki powyższym wiadomościom będziesz wiedział jak czytać i pisać z użyciem alfabetu języka norweskiego.